Sen dziecka - niezbędnik rodziców

Czym jest sen?

Sen to kluczowa potrzeba biologiczna człowieka, która – podobnie jak zdrowa dieta i regularna aktywność fizyczna – warunkuje nasze dobre samopoczucie i zdrowie. Brak snu rozłożony w czasie stanowi źródło chronicznego (toksycznego) stresu dla naszego organizmu i negatywnie wpływa na nasze funkcjonowanie – w sferze fizycznej i psychicznej. Przemęczenie wynikające z deficytu snu to stan oznaczający tak wielkie zmęczenie fizyczne naszego organizmu, że zachwiana zostaje jego równowaga, a związany z tym stres nabiera cech reakcji systemowej i rozciąga się na wszystkie układy ciała. W takim stanie nasz umysł nigdy nie wchodzi w stan pełnego relaksu pozwalający na głęboki i regenerujący sen. Więcej o skutkach niewyspania przeczytacie na moim BLOGU.

Sen jest czynnością cykliczną, czyli składa się z odcinków, zwanych cyklami snu. U osoby dorosłej cykl snu trwa średnio 90 minut, u dzieci – początkowo około 40 minut. W docelowej strukturze snu, jaka pojawia się po 4mż, cykle snu są wyraźnie wydzielone. Na koniec każdego cyklu snu pojawia się faza snu płytkiego, w którym każdy z nas lekko wybudza się. Małe dzieci – dopóki nie nauczą się samodzielnie inicjować snu – będą przy takich pobudkach potrzebować pomocy rodziców. Warunki, jakie rodzice musza spełnić, aby dziecko mogło zasnąć, to SENNE ASOCJACJE. Są nimi najczęściej: ssanie, ruch i określona sytuacja. Dzięki Waszym właściwym działaniom maluszek może nauczyć się samodzielnie zasypiać, co przekłada się szybko na dobry sen w nocy i dłuższe drzemki. A dzięki tej umiejętności dziecko nie będzie potrzebować Was przy naturalnych przebudzeniach w płytkich fazach snu i zacznie korzystać z pełnowartościowego odpoczynku.

Dlaczego sen jest dla dziecka trudny?

Po pierwsze – sen jest trudny i zmienia się na przestrzeni całego naszego życia. Zmienia się zapotrzebowanie na sen, a wraz z nim plan dnia. W okolicy 4. miesiąca życia zmienia się struktura snu, a w niej proporcje między snem głębokim i płytkim. Z poniższego filmu dowiedzie się, na czym polega ta zmiana - którą lubię nazywać senną rewolucją - i dlaczego przy nosi trudniejszy da dziecka sen:

Nowa struktura snu przynosi nowe potrzeby dziecka; zmieniają się sposoby na zasypianie – dawne rozwiązania na sen wyczerpują się, nowe wymagają poćwiczenia (na początku są trudne!). Każda zmiana wymaga dostosowania się małego organizmu i dosłownie „przeprogramowania” mózgu dziecka np. na nowe pory snu. Dzięki Waszej wiedzy o śnie, Wasz maluszek będzie mógł przejść przez każdą zmianę szybciej i lepiej!

Po drugie – sen oznacza dla dziecka rozstanie z ukochanymi rodzicami. Z tej przyczyny zwiększoną „niechęć” do snu widzimy m.in. w okresach wzmożonego lęku separacyjnego, kiedy rozstanie z mamą jest wyjątkowo trudne. Na każdą trudność we śnie maluszka jesteśmy w stanie zaproponować Wam konkretne i skuteczne rozwiązania!

Po trzecie – sen jest dla dziecka nudny, a podstawową potrzebą maluszka jest poznawania świata i zdobywanie nowych umiejętności. Sen regularnie wyklucza maluszka z tych aktywności – również z tego powodu dzieci po prostu nie lubią spać! Możecie pomóc Waszemu dziecko poprzez m.in. oferowanie mu rytuału przedsennego, właściwie przygotowaną sypialnię wspierającą procesy biologiczne przygotowujące organizm do snu, dbanie o właściwy plan dnia. Prawidłowa higiena snu będzie pomagać maluszkowi przechodzić ze stanu aktywności w stan snu.

Prawidłowa higiena snu 

Na spokojny sen maluszka składa się wiele elementów, zarówno tych zewnętrznych (np. miejsce snu, plan dnia, rytuały wyciszające), jak i innych, które możemy nazwać wewnętrznymi (wrodzony temperament dziecka, poziom zmęczenia czy etap rozwoju na jakim aktualnie dziecko znajduje się). Wszystkie te elementy stanowią swoistą SENNĄ UKŁADANKĘ, której elementy łącząc się ze sobą kształtują dobry sen u dziecka. Każdy z tych elementów możesz dogłębnie zrozumieć, aby w jak najlepszy sposób z niego korzystać i skutecznie pomagać swojemu dziecku dobrze spać!

• MIEJSCE SNU – bezpieczne i wygodne łóżeczko, dobrze zaciemniony pokój, odpowiednią temperaturę jaka panuje w sypialni maluszka, odpowiednie oświetlenie. Znajomość ŁÓŻECZKA, kojarzenie tego miejsca ze snem i umiejętność spania w nim.
• PLAN DNIA – odpowiednie do wieku czasy aktywności i czasy długości drzemki, odpowiednia ilość drzemek i moment rozpoczęcia snu nocnego, brak przemęczenia i przebodźcowania.
• RYTUAŁ PRZEDSENNY – wprowadzenie rytuałów pozwoli przygotować dziecko na sen zarówno w nocy, jak i w ciągu dnia. Rytuały wyznaczą odpowiedni rytm dnia dający dziecku poczucie powtarzalności i pomagają mu właściwie wyciszyć się, dzięki czemu sen pojawi się szybciej, a dziecko śpi spokojniej, głębiej.
• PRZYTULANKA – miły, miękki przedmiot towarzyszący maluszkowi w czasie wyciszenia się przed snem i w czasie snu, wzmacniający jego poczucie bezpieczeństwa
• Odpowiednie UBRANKO NA SEN – zapewni dziecku bezpieczny i komfortowy sen, pozwoli utrzymać stałą temperaturę na czas snu.
• SENNE ASOCJACJE – inaczej nazywane skojarzeniami sennymi. Senne asocjacje to warunki jakie muszą zostać spełnione, aby maluszek mógł spokojnie zasnąć. Senne asocjacje możemy podzielić na asocjacje korzystne i niekorzystne. Wszystko to, co prowadzi dziecko do snu i z czego maluszek może korzystać samodzielnie, jest korzystne – przykładowo będzie to rytuał przedsenny, przytulanka, odpowiednio przygotowane miejsce snu. Natomiast wszystko to, co oznacza zależność snu dziecka od Waszej dostępności, od Waszych działań (np. podania mleka lub kołysania na rękach aż do zaśnięcia) lub stworzenia przez Was określonej sytuacji (np. przeniesienie dziecka do Waszego łóżka) w dłuższej perspektywie nie będzie pomagać dziecku spać, a więc będzie stanowiło asocjacje niekorzystne.
• ŻYWIENIE – sposób karmienia maluszka oraz proces rozszerzania diety po 6. miesiącu życia (lub wcześniej, jeśli takie było zalecenie lekarza) będą miały wpływ na sen maluszka. Spożywane przez dziecko pokarmy – w pierwszym miesiącach życia mleko (pokarm mamy lub mleko modyfikowane), następnie właściwie wprowadzane pokarmy stałe – będą wspierać spokojny, niezakłócany pobudkami odpoczynek dziecka albo niekorzystnie wpływać na jego sen. 

Do elementów wewnętrznych, które wpływają na sen maluszka możemy zaliczyć m.in jego temperament czy ogólny stan zdrowotny - konieczne jest przeanalizowanie sytuacji pod kątem medycznych przyczyn problemów ze snem. 

O wszystkich najważniejszych kwestiach dotyczących snu dziecka i o dobrych rozwiązaniach na nie dowiecie się korzystając z materiałów dostępnych na stronie WYSPANA MAMA Online :)

Korzystając z proponowanych rozwiązań pomożecie Waszemu dziecku – lub Waszym dzieciom, jeśli jesteście rodzicami bliźniaków lub dzieci w różnym wieku – spać lepiej. Wdrożycie zasady prawidłowej higieny snu a, jeżeli będzie to konieczne, przygotujecie się do nauki samodzielnego zasypiania, czyli do procesu stopniowego odchodzenia od niekorzystnych rozwiązań na zasypianie, z poszanowaniem emocji dziecka i uwzględnieniem jego możliwości biologicznych i psychicznych.

 Nauka samodzielnego zasypiania jest ostatnim elementem wieńczącym całą senną układankę, ale nie u każdego dziecka faktycznie jest potrzebna!

Podsumowując: najpierw wprowadźcie wszystkie elementy sennej układanki, czyli zacznijcie regularnie korzystać z zasad prawidłowej higieny snu dziecka, ale jeżeli okażą się niewystarczające, przejdźcie do nauki samodzielnego zasypiania.