Poniżej znajdziecie nasze zalecenia dotyczące dobrego planu dnia od pierwszych dni życia do rezygnacji z ostatniej drzemki. Nie podchodźcie jednak do podanych pór snu „na sztywno” – zawsze zalecam jednym okiem popatrzeć na zegarek – czy nie upływa właśnie zalecany czas aktywności, a drugim okiem – koniecznie – na dziecko. Muszą pojawić się przynajmniej pierwsze oznaki zmęczenia, ponieważ niezmęczone dziecko nie zaśnie! W dobrym śnie pomagają stałe pory snu - w przypadku dzieci oznaczają one, że maluszek zasypia o tej samej porze +/- 30 minut (nie więcej!).

0-4 MIESIĄCE

Typowy jest brak stałego planu dnia, ale jednocześnie od 2. miesiąca życia mogą pojawić się naprawdę dobre noce z pobudkami tylko na karmienia (1-3 razy) – sprzyja temu prosta struktura snu noworodka. Początkowo maluszek żyje rytmem swoich karmień - zegar biologiczny podejmuje pracę po 6. tygodniu życia, co oznacza, że dopiero wtedy pojawia się wyraźniej cykl okołodobowy, który stabilizuje się przed końcem 4. miesiąca.

Liczba i długość drzemek w pierwszych miesiącach życia jest bardzo ruchoma i waha się między 3 i 6 drzemkami trwającymi od 10 minut do 2+ godzin. Dopiero po 3mż plan dnia powoli zaczyna wyraźnie stabilizować się, a 3 lub 4 drzemki pojawiają o mniej więcej stałych porach. Po 4mż większość dzieci korzysta już z 3 regularnych drzemek.

W pierwszych miesiącach życia nie oczekujcie, że drzemki będą długie – noworodki śpią czasami po 10-30 minut, ale od czasu do czasu zdarza im się długa, 2-3 godzinna drzemka (zwłaszcza w sprzyjających warunkach na sen – o tym więcej TUTAJ). Najważniejsze jest to, aby maluszki spały często i regularnie – im młodsze dziecko, tym krótszy czas aktywności, czyli uważajcie, aby nie przekraczać poniższych wartości:

• 0-2 miesiące     45-60 minut
• 2-3 miesiące     60-90 minut
• 3-4 miesiące   90-120 minut

Niestety, zdarzać się będą zupełnie „niedobre drzemkowo” dni, kiedy mimo Waszych starań, maluszek zaśnie na krótko tylko 2-3 razy. Nie martwcie się, kolejny dzień może przynieść zmianę na lepsze! Dbajcie o to, aby dziecko miało możliwość zaśnięcia wtedy, gdy będzie tego potrzebować i ułatwiajcie mu to usypiając podczas karmień, kołysząc na rękach (piłka gimnastyczna potrafi zdziałać cuda!), zabierając na spacer w wózku lub w chuście i dając bezpieczne i pomagające mu spokojnie spać warunki do snu. Od pierwszych dni życia warto zadbać również o wyciszający rytuał.

Ze względu na wiele krótszych lub dłuższych drzemek w ciągu dnia sen nocny u najmłodszych dzieci trwa średnio 7-9 godzin (czyli noc jest krótsza, niż u niemowląt po 4mż) – noworodki zasypiają na noc późno, między 20:00 i 24:00.

4-6 MIESIĘCY

Maluszki w tym wieku w nocy potrzebują spać około 12 godzin, a w ciągu dnia między 3 i 4,5 godziny rozłożone na 3 drzemki (im młodsze dziecko, tym większe zapotrzebowanie na sen). Mając na uwadze naturalną wczesną porę porannej pobudki – zazwyczaj między 6:00 i 7:00 rano – plan dania z 3 drzemkami wygląda następująco:

• Pobudka 6:30
• Pierwsza drzemka od 8:00/8:30
• Druga drzemka od 11:00/11:30
• Trzecia drzemka około 15:00
• Sen nocny od 18:30/19:00

Zwracajcie uwagę na czasy aktywności – są niezwykle ważne i pomagają unikać przemęczenia: 1,5-2 godziny / 2-2,5 godziny / 2-2,5 godziny / 2-2,5 godziny. Unikajcie zbyt późnego odkładania maluszka na sen nocny, czyli po czasie aktywności przekraczającym 2,5 godziny.

Niekiedy maluszki w 4mż potrzebować będą wciąż czterech drzemek (zwłaszcza, jeżeli podczas trzech pierwszych nie prześpią łącznie 3-3,5 godzin) - wtedy czwarta drzemka wypaść może nawet około 17:00. Będzie króciutka (20-30min), a sen nocny pojawi się około godziny 19:00. W planie dnia z 4 drzemkami czasy aktywności będą krótsze - zazwyczaj: pierwszy 60-75 minut, a kolejne 90-110 minut.

7-8 MIESIĘCY

Maluszki w tym wieku w nocy potrzebują spać około 11-12 godzin, a w ciągu dnia między 2 i 3 godziny początkowo rozłożone jeszcze na 3 drzemki (im młodsze dziecko, tym większe zapotrzebowanie na sen), ale ze stopniowo pojawiającą się gotowością na przejście na 2 drzemki. Mając na uwadze naturalną wczesną porę porannej pobudki – zazwyczaj między 6:00 i 7:00 rano – plan dania z 3 drzemkami zmieniający się powoli w plan dnia z 2 drzemkami wygląda następująco:

• Pobudka 6:30
• Pierwsza drzemka od 8:30/9:00
• Druga drzemka od 11:30/12:00
• Trzecia drzemka około 15:30/16:00 (ostatnia drzemka sukcesywnie skraca się, aż wreszcie znika)
• Sen nocny około 19:00

Zwracajcie uwagę na czasy aktywności – są wciąż bardzo ważne i pomagają unikać przemęczenia: 2-2,5 godziny / 2,5 godziny / 2,5 godziny / 3 godziny. Unikajcie zbyt późnego odkładania maluszka na sen nocny, czyli po czasie aktywności przekraczającym 3 godziny.

Po 6. miesiącu życia dzieci coraz lepiej przesypiają drzemki, zwłaszcza pierwszą – poranną, która wydłuża się i trwa 60-90 minut. Wraz z coraz lepiej przesypianymi nocami (w tym wieku maluszki potrzebują nie więcej niż 2 karmienia nocne), rośnie wytrzymałość dziecka i wydłużają się czasy aktywności. Kiedy druga drzemka rozpoczyna się o 13:30 lub później i trwa minimum godzinę, trzecia drzemka nie będzie już potrzebna (będzie to dla dziecka zbyt trudny sen!), ale przez 7-10 dni przyspieszcie porę snu nocnego, nawet do okolicę godziny 18:00. Dłuższe drzemki oznaczają jednocześnie dłuższe czasy aktywności - dopiero kiedy maluszek jest w stanie komfortowo pozostawać w aktywności przez 3 godziny (drugi i kolejne czasy aktywności, pierwszy zawsze będzie najkrótszy), jest gotowy na nowy plan dnia. Co parę dni starajcie się wydłużyć nieco środkowy czas aktywności, aby druga drzemka rozpoczynała się około 14:00.

9-14/18 MIESIĘCY

Po przejściu na plan dnia z dwoma drzemkami (powinno to nastąpić przed ukończeniem 9mż), dziecko potrzebuje około 10-11 godzin snu nocnego i około 2-2,5 godziny snu łącznie w ciągu dnia (im młodsze dziecko, tym większe zapotrzebowanie na sen). Mając na uwadze naturalną wczesną porę porannej pobudki – zazwyczaj między 6:30 i 7:00 rano – plan dania z 2 drzemkami wygląda następująco:

• Pobudka 6:30
• Pierwsza drzemka od 9:00/9:30
• Druga drzemka około 14:00
• Sen nocny około 18:30/19:00 (początkowo po przejściu na dwie drzemki pora snu nocnego będzie nieco wcześniejsza)

Zwracajcie uwagę na czasy aktywności – są wciąż ważne i wciąż pomagają unikać przemęczenia: 2-2,5 godziny / 3-3,5 godziny / 3,5-4 godziny. Unikajcie zbyt późnego odkładania maluszka na sen nocny, czyli po czasie aktywności przekraczającym 4 godziny (tak długi czas aktywności pojawia się dopiero po 10mż).

Większość dzieci dopiero wyraźnie po ukończeniu pierwszego roku życia jest gotowych na porzucenie jednej z dwóch drzemek (statystycznie najwięcej dzieci przechodzi na jedną drzemkę między 15. i 17. miesiącem życia). Proces ten wygląda zazwyczaj tak, że stopniowo opóźnia się pora pierwszej drzemki, a druga drzemka skraca się (i staje się coraz trudniejsza). Kiedy pierwsza drzemka rozpoczyna się po 10:30 i trwa minimum 1,5 godziny, na drugą nie będzie już raczej szansy. Jeśli maluszek rzeczywiście przestanie na nią zasypiać, postarajcie się organizować pierwszą drzemkę coraz bliżej godziny 11:30, a sen nocny – chwilowo – nawet o 18:00/18:30, za czasem przesunie się na 19:00/19:30. W okolicy 2. urodzin drzemka przesuwa się na 12:00-13:00. Nadal ważne są czasy aktywności, ale lepiej ustalić już sobie stałe pory snu (które wciąż, co kilka miesięcy, będą się zmieniać); początkowo zwracajcie uwagę na to, aby ostatni czas aktywności, ten po drzemce, nie przekraczał 5 godzin. Po 2. urodzinach wydłuży się do 5,5-6 godzin itd.

Część dzieci na przejście na nowy plan dnia z jedną drzemką gotowych jest dopiero około 17-18mż i jest to zupełnie normalne (mój Max porzucił drugą drzemkę tuż przed ukończeniem 18mż). Nie warto tego procesu przyspieszać, tylko poczekać na gotowość dziecka. O oznakach gotowości piszę szczegółowo w „Krótkim poradniku o redukcji drzemek z 2 na 1”. Znajdziecie w nim również plan działania, aby pomóc maluszkowi dobrze (i w miarę sprawnie) przez przejść przez tę zmianę – nie warto „skakać” pomiędzy planem dnia z dwoma drzemkami i planem dnia jedną drzemką zbyt długo!

14/18 -36+ MIESIĘCY

Większość starszaczków dopiero w 4. roku życia - czyli po 3. urodzinach - jest gotowa na porzucenie ostatniej drzemki. Jest to długi, nierzadko kilkumiesięczny proces. Nawet kiedy drzemka przestaje się udawać w łóżeczku, w normalnych domowych warunkach (lub w żłobku/przedszkolu), wciąż pojawia się w bardziej sprzyjających spaniu okolicznościach, np. w samochodzie. Sen nocny skraca się trwa zazwyczaj 9-11 godzin (z drzemką) i 11-13 godzin (już bez drzemki). Plan dnia wygląda zazwyczaj następująco:

• Pobudka 6:30/7:00
• Drzemka od 11:30 (ale z wiekiem będzie pojawiać się coraz później)
• Sen nocny około 19:30/20:30

Jeżeli zauważycie, że Wasz starszak coraz później i z coraz większym wysiłkiem zasypia na drzemkę, a jednocześnie – w dniu z drzemką – ma problem z zaśnięciem na noc przed 20:30, to znak, że drzemka zaczyna zagrażać snu nocnemu, który zawsze powinien mieć priorytet. Możecie wtedy co parę dni robić dzień bez drzemki z wcześniejszą porą zasypiania na noc i stopniowo zwiększać liczbę takich dni na przestrzeni tygodnia. Zamiast drzemki proponujcie dziecku 45-60 minut spokojnej zabawy albo wręcz „polegiwania” na kanapie czy w łóżeczku. Wciąż jeszcze taka pauza w środku dnia, w dawnej porze drzemki, będzie mu potrzebna. Po paru miesiącach nowy plan dnia – już bez drzemki – utrwali się, ale przypadkowy sen w samochodzie/pociągu, wciąż może się zdarzać… I chyba nie ma rodzica, który początkowo nie tęskniłby za drzemką, z której dziecko już zrezygnowało!

 W połączeniu z wiedzą opisaną w Programie WYSPANA MAMA dostosowanym do potrzeb dzieci w różnym wieku (5-36 miesięcy) , dobry plan dnia potrafi zdziałać cuda.

Dzięki konkretnym i bezpiecznym rozwiązaniom możecie pomóc Waszemu maluszkowi wysypiać się i poznawać świat zgodnie z jego potrzebami!